Ngộ độc/nhiễm độc methanol: Một số cập nhật và các chú ý về nguồn gây ngộ độc - chẩn đoán và điều trị - BSCKII. Nguyễn Anh Tuấn - Bệnh viện Bạch Mai

Phiên Hồi sức thần kinh – Chống độc – Ngoại khoa - Hội nghị HSCCCĐ VN 2023

Ngộ độc/nhiễm độc methanol: Một số cập nhật và các chú ý về nguồn gây ngộ độc - chẩn đoán và điều trị

BSCKII. Nguyễn Anh Tuấn - Bệnh viện Bạch Mai

Hội nghị khoa học toàn quốc Hội Hồi sức cấp cứu và chống độc Việt Nam 2023

Địa điểm: Khách sạn White Lotus Huế

Thời gian: 06-07/4/2023

Tóm tắt báo cáo 

Đặt vấn đề: Ngộ độc methanol nổi lên khoảng 5 năm gần đây với các nguyên nhân phổ biến và các bác sĩ đã đang làm quen với việc chẩn đoán, tuy nhiên công tác điều trị còn gặp một số vấn đề dẫn tới kết quả điều trị còn hạn chế. Bài báo cáo tổng hợp, cập nhật các nguyên nhân, đánh giá chẩn đoán và nhấn mạnh các chú ý đề điều trị hiện nay trong điều kiện của Việt Nam

Nội dung: Ngộ độc cồn công nghiệp methanol tương đối thường gặp ở Việt Nam. Nguyên nhân ngộ độc chủ yếu là từ các sản phẩm rượu giả, cồn sát trùng không được kiểm soát không đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, vụ nhiễm độc methanol qua đường hô hấp và qua da ở một cơ sở sản xuất tại Bắc Ninh cho thấy nguy cơ nhiễm độc/ ngộ độc methanol ở Việt Nam còn lớn hơn nhiều và chưa được quan tâm đầy đủ. Việc chẩn đoán chủ yếu dựa vào các dấu hiệu lâm sàng (đặc biệt mờ mắt, thở nhanh) và nhiễm toan chuyển hóa. Các dấu hiệu đặc trưng khác là giảm thị lực và tổn thương nhân bèo đối xứng ở bệnh nhân đến muộn. Cần tăng cường chủ động chẩn đoán sớm, bao gồm chủ động sàng lọc ở các bệnh nhân sau uống rượu hoặc uống các sản phẩm chứa cồn, hóa chất lau chùi, dung môi, chất đốt, đặc biệt khi có dấu hiệu bất thường cũng như chủ động khám sức khỏe phát hiện bất thường về mắt và thần kinh trung ương ở các cơ sở sản xuất, lao động hoặc môi trường có methanol. Việc điều trị bên cạnh các biện pháp cấp cứu hồi sức và điều trị triệu chứng thường quy, việc truyền bicarbonate tích cực có vai trò cực kỳ quan trọng trong thay đổi động học và độc tính của axit formic. Truyền bicarbonate cần thực hiện sớm hơn, tích cực hơn nhiều so với trong cấp cứu hồi sức thường quy và nân được coi là một loại thuốc giải độc. Trong điều kiện ở Việt Nam chưa có thuốc giải độc đường tĩnh mạch, việc lọc máu tăng thải trừ chất độc đóng vai trò quyết định và bệnh nhân cần được cố gắng tối đa nâng huyết áp được để đảm bảo triển khai lọc máu thẩm tách ngắt quãng. Lọc máu liên tục có tác dụng lọc chậm và khi không thể đảm bảo đưa được đầy đủ thuốc giải độc vào cơ thể bệnh nhân (điển hình ở bệnh nhân tụt huyết áp) sẽ không đảm bảo có lợi ích cho bệnh nhân do methanol vẫn đang được chuyển hóa và gây độc tiếp, do đó thường dẫn tới kết cục xấu.  Một trong các cập nhật trong điều trị là dùng corticoid sớm cho các bệnh nhân có mờ mắt, hoặc có rối loạn ý thức có toan chuyển hóa nặng, có sốc hoặc có co giật, phù não, tổn thương nhân bèo hoặc có triệu chứng thần kinh gợi ý, sẽ giúp cải thiện tổn thương mắt cho bệnh nhân

Kết luận: Nguy cơ ngộ độc/ nhiễm độc methanol hiện nay rất rộng do các ứng dụng rộng rãi của hóa chất trong đời sống. Các bác sĩ cần chủ động và cảnh giác chẩn đoán nhanh. Việc điều trị cần tăng cường hơn nữa biện pháp truyền bicarbonate tĩnh mạch, tập trung tối đa cải thiện huyết động và lọc máu thẩm tách ngắt quãng. Việc dùng corticoid cần sớm ở các đối tượng có nguy cơ cao hoặc đã có dấu hiệu gợi ý tổn thương mắt sẽ giúp bệnh nhân cải thiện tốt hơn